Scroll down for English

H δέσμευση και η εμπλοκή με ανθρώπους και φορείς που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας – αυτό που κάποιοι ακόμη επιμένουν να αποκαλούν «ο άλλος» - δεν είναι φορμαλιστική απόφαση. Είναι πολιτική και προκύπτει ως μια έμφυτη ανάγκη.

Το έργο του Μενέλαου Καραμαγγιώλη πηγάζει από ένα ηθικό, τολμηρό αισθητικό σθένος που - οτιδήποτε και αν δημιουργείται, παράγεται, και μοντάρεται παίρνει μορφή από το ίδιο του το θέμα. Η ενδιάμεση απόσταση είναι πολύ μικρή, ενίοτε ανύπαρκτη. Ένα τολμηρό εγχείρημα για κάθε δημιουργό, ταυτόχρονα απελευθερωτικό και περιοριστικό. Κυρίως στα έργα του που δεν έχουν φτιαχτεί για τη μεγάλη οθόνη, νιώθει κανείς πως ακυρώνεται ο δημιουργός και πως οι ιστορίες αυτό-αφηγούνται. Παραληρώντας λέει πως τελικός του στόχος είναι η αυτό-αφήγηση στην κινούμενη εικόνα.

Όπως συχνά συμβαίνει με την εξιστόρηση, η κινητήρια δύναμη είναι το αξιοθαύμαστο ή το αξιοσημείωτο και η αγάπη. Η αμεσότητα και η κατανόηση του θέματος δημιουργούν ένα φαινομενικά ακατέργαστο αποτέλεσμα, ένα πρόσωπο που μιλάει, περιγράφοντας, ζώντας και κάνοντας. Αυτή ακριβώς η αμεσότητα τοποθετεί την πρακτική στη σφαίρα του Ρεαλισμού. Όμως αυτό που δεν είναι ορατό ή προφανές, είναι ένα ατελείωτο δίκτυο σχέσεων – που πολλές φορές έχουν χαρακτήρα αλληλεξάρτησης και τις περισσότερες γίνεται ικανό να επιλύει προβλήματα– και που κάποτε προσφέρει στους ανθρώπους λύσεις στους καθημερινούς αγώνες τους και καίριες απαντήσεις σε αναπάντητα ερωτήματα, όταν τα πολιτικά συστήματα δυσκολεύονται ή αποτυγχάνουν.

Η πρώτη του ατομική έκθεση στη γκαλερί παρουσιάζει ιστορικά, ατομικά και ομαδικά κοινωνικά πορτρέτα, και οι εγκαταστάσεις στον Πειραιά και το Λονδίνο περιλαμβάνουν έργα που διατρέχουν τέσσερις δεκαετίες έρευνας, κινηματογράφησης και μοντάζ από υλικό με ήρωες (ανθρώπους, ζώα ή έμψυχα αντικείμενα), χαρακτήρες, γεγονότα και καταστάσεις.

Στον Πειραιά, και τα δύο έργα που εκτίθενται, αφηγούνται γυναικείες ιστορίες και συνδέονται μεταξύ τους. Αυτό που επιβάλλει ακόμη η κοινωνία στις γυναίκες, μια δήθεν αγνότητα, την άμωμο κύηση, κάτι που είναι ακόμα παρόν και έντονο στις παραδοσιακές και πατριαρχικές κοινωνίες.

Με το που μπαίνουμε στο χώρο, πέφτουμε πάνω σε έναν τοίχο που εμποδίζει την πρόσβαση και ταυτόχρονα περιέχει το γλέντι στο οποίο γινόμαστε αναπόφευκτα μάρτυρες και συμμέτοχοι. Μία γαμήλια τελετή – σαν αυτές που μόνο οι οικογένειες Ρομά ξέρουν να οργανώνουν – διαδραματίζεται δίπλα στην Αθήνα στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και προκύπτει από σκηνές που είχαν εν μέρει λογοκριθεί και προβάλλονται εδώ για πρώτη φορά.

Ο χρόνος γίνεται το κλειδί, που διατέμνει το υλικό (ο καλλιτέχνης έχει δημιουργήσει ένα συγκεκριμένο σύστημα βασισμένο σε έναν αλγόριθμο που διασπά το φιλμικό υλικό καρέ καρέ ανάλογα με το περιεχόμενό του και τη διάρκεια κάθε πλάνου, με τον όρο Kinesia Paradoxa) και δημιουργεί μία διαφορετική οπτική και αντίληψη. Αυτή η διαδικασία μετατρέπει τις φευγαλέες στιγμές που περιέχονται σε κινηματογραφικά καρέ, τις μικρές λεπτομέρειες, σε μνημεία που υπνωτίζουν. Μεταμορφώνει θνητούς σε αθάνατους, μετατρέπει τα ρούχα σε

χιτώνες, και τους ανθρώπους σε κινούμενα γλυπτά, ενώ φτάνουν στην έκσταση μέσω του χορού.

Όπως κι οι ήρωες που παρουσιάζονται, οι οποίοι έχουν μια πολύ διαφορετική και προσωπική αντίληψη του χρόνου, ικανή να τους εξασφαλίσει την αιωνιότητα.

Τα λαμπερά σώματα που λικνίζονται στο τραγούδι του μεγαλύτερου Παν-Ρομά Έλληνα σταρ Μάκη Χριστοδουλόπουλο, οι στίχοι του οποίου είναι τα μόνα λόγια που ακούγονται στο έργο και έπειτα ξανά το σκοτεινό μουρμουρητό το οποίο έχει καταλάβει τον χώρο, σε αυτό το αέναο τελετουργικό.

Τελετουργίες και ιστορίες εξουσίας και των δομών της είναι διαρκώς παρούσες στο έργο του Μενέλαου, καθώς και η παρουσία του θείου στο θαύμα της καθημερινής ζωής.

Για τον καλλιτέχνη που συναναστρέφεται τους Ρομά από τα παιδικά του χρόνια, αυτή η εθνοτική ομάδα είναι η μόνη που θεωρεί ότι ταυτίζεται με ό,τι πιο κοντινό σε αυτό που αντιλαμβάνεται ως ελληνικό: ένα έθνος από μικτές, νομαδικές φυλές, που η γλώσσα τους και η ιδιόμορφη σχέση τους με τη θρησκεία τους είναι τα μόνα χαρακτηριστικά ενωτικής ταυτότητας.

Όπως το Σα Δακρυσμένη με Κοιτάζει η Παναγιά, έτσι και Η Προσευχή είναι ένα μοιρολόι για την εμπορευματοποίηση της πίστης.

Η παράθεση δύο βίντεο που προβάλλονται παράλληλα: η δημιουργία του εικονίσματος, η μαζική παραγωγή του και τα θρησκευτικά καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας, παράλληλα με σκηνές προσκυνήματος στην ιερή εικόνα στην Παναγία της Τήνου, ένας διαφορετικός παράδεισος στα μάτια του τουρίστα και του πιστού, πόσο μάλλον του ντόπιου.

Αυτό το έργο είναι το αποτέλεσμα μίας σειράς από ταινίες που ο καλλιτέχνης γύρισε τη δεκαετία του ’80, σηματοδοτώντας μία κοινωνία σε μεταβατικό στάδιο, ενώ ο καπιταλισμός άρχιζε να κυριαρχεί όχι μόνο στην πνευματική, αλλά και σε όλες τις μορφές της εγχώριας κουλτούρας, και η τουριστική βιομηχανία άνθιζε. Όλα τα παραπάνω παραμένουν ακόμα επιτακτικά.

Σε αντίθεση με την πρώτη αίθουσα, όπου διαδραματίζεται μια γιορτή και ο χρόνος μοιάζει παραμορφωμένος, αυτό το έργο παίρνει το καθημερινό και δημιουργεί μία νέα γιορτή μέσα από αυτό.

Τα δύο έργα στον Πειραιά, κοινωνικά πορτρέτα και τα δύο, αμφισβητούν τον θεσμό του γάμου και της εκκλησίας, σύμβολα αξιών που σηματοδοτούν την ένωση, την πίστη, την υποταγή και την έκσταση, ενώ δημιουργούν δύο μνημειώδη έργα: το καθένα μετατρέπεται σε εικόνισμα. Και μια άλλη Madonna που τραγουδάει θρησκευτικά τραγούδια που μιλούν για τον έρωτα, το πάθος και τον πόθο, και τα κορίτσια -που θα παντρευτούν παρά τη θέλησή τους- βρίσκουν παρηγοριά στον χορό.

Και πού συμβαίνουν θαύματα;

Και τι είναι, εν τέλει, ένα θαύμα;

DANCE YOUR WAY AROUND US

The engagement as well as the entanglement with humans and institutions that lie within the outskirts of the society - what some still insist on addressing as “the other” - is not a formal decision; it is a political one, and definitely a need that comes from within.

The practice of Menelaos Karamaghiolis derives from a moral, a bold aesthetic spine that whatever is being generated, produced and one can even say edited, takes its final form through its subject matter. Simultaneously liberating and restrictive, allowing this is a challenging endeavour for any author. The in-between distance is very short, and at times non-existent. With most of the works that are not made for the big screen, it feels that the stories are told by the subjects themselves. Deliriously he claims that the final goal is the moving image’s self-telling.

As it happens sometimes when telling people’s stories, the driving force is the remarkable or the amazing and love so the outcome at most times is a seemingly raw, unaltered person that speaks while describing or simply doing their doings. It is this immediacy that places this practice in the sphere of Realism. While what is not seen or apparent is an endless network of relationships - at most times codependent and at times problem solving - that provides to the people solutions to their everyday struggles and answers to questions unanswerable, when political systems have failed to do so.

His first solo exhibition with the gallery showcases historical, singular and group social portraits, and the in- stallations in Piraeus and London contain works that include four decades of researching, filming, and editing footage of heroes (humans, animals or animated objects), characters, events and situations.

In Piraeus both works exhibited tell women’s tales and are related. What the society still expects from women, some sort of purity, child bearing while still untouched, is very present and strong in more traditional and patriarchal societies.

When entering the first space, we hit a wall that blocks our access, and simultaneously engulfs the celebration we then unavoidably become witnesses to and participants of.
A wedding ceremony - like the ones only Roma families know how to plan - took place in the late 80s, next to Athens and is made of previously censored footage, partly shown here for the first time.

Time here is key, as the dissection the footage has undergone (the artist has created a specific system based on an algorithm that breaks down the cinematic frame by frame according to its content and the duration of each shot, bearing the name Kinesia Paradoxa), creates a different point of view and perception. This process turns fleeting moments hidden in cinematic frames, minor details, into hypnotizing monuments, transforms humans into immortals, sculpts their clothes into tunics and themselves into moving sculptures while they reach for ecstasy through dancing.

Like the heroes portrayed, who have a very different and personal understanding and handling of time, one that grants them eternal.

The swirling glimmering bodies linger to the singing of the pan-Roma-GR superstar Makis Christodoulopoulos, whose lyrics are the only language that appears in the film, then returning to the dark murmur that has overtaken the space, to this perpetual ritual.

Rituals and stories of power and its structures are omnipresent in Menelaos’ oeuvre, as well as the presence of the divine in the miraculous of the every day.

For the artist, who has been mingling with Roma people since his childhood, this ethnic group is the only one he associates as identifying with anything close to what he perceives as Greek: a nation made of mixed races, nomadic while their language and peculiar relationship with religion are their only traits of unifying identity.

Like Wedding Crowns, A Prayer is a lament to the commercialization of faith.

A juxtaposition of two videos running in parallel: the making of the icon, its mass production and all the religious shops in the centre of Athens, alongside scenes of the pilgrimage to the holy icon of Tinos, where Mary is patroness Saint, a different paradise in the eyes of the tourist and that of the faithful, let alone the local.

This piece is the result of a series of films the artist shot in the 80s, marking a society in transit, while capitalism was taking over not only the spiritual but all forms of indigenous culture, and the tourist industry was booming; all the above are still everlastingly urgent.

Unlike the first room, where some celebration is taking place and time is warped, this piece takes the everyday and creates a celebration from it.

The two works in Piraeus, both social portraits, question the institutions of marriage and that of the church; symbols of values signifying union, faith, submission and ecstasy, while creating two monumental works, each turning into an icon. And both a different Madonna singing religious songs that talk about eros, pathos and lust and the girls that are to be married outside their choice, find solace in dancing.

Where, though, does the miraculous take place?

And what is, in the end, a miracle?